UNIEK DRIEDUBBELINTERVIEW
HAVENS OP KOERS
Bij het horen van de naam “Ever Given” gaat bij veel mensen nog steeds een belletje rinkelen. Het incident van het vastgelopen mega-containerschip in het Suezkanaal, veroorzaakte in het voorjaar ernstige hinder. Wie zonnepanelen, fietsonderdelen of elektronica had besteld, kon daar een tijdje op wachten. Om nog maar te zwijgen over de grondstoffen voor onze bedrijven. Een eenmalig voorval? Of een tastbaar teken van een grondige evolutie in de maritieme wereld? De situatie vestigt op zijn minst onze aandacht op het economische belang van de scheepvaart. Tijd voor een interview met drie boegbeelden uit de havengemeenschap.
Havens leggen voortdurend verbindingen: tussen land en water, weg en spoor. Werken jullie ook onderling aan kruisbestuiving?
Tom Hautekiet, CEO Port of Zeebrugge: “De havenwereld is een vrij geconcentreerde wereld. Iedereen kent elkaar en er is regelmatig overleg tussen de CEO’s omtrent specifieke thema’s. Elke haven heeft zijn een eigen DNA en net daarin ligt de complementariteit. Je verwijst naar het mega-containerschip “Ever Given”. Welnu, de haveninfrastructuur van Zeebrugge is uitgerust om schepen van deze omvang te ontvangen. Niet alleen vormt de directe toegang vanuit zee een belangrijke troef. De voorhaven heeft bovendien de grootste diepgang ter wereld. Terwijl de roll-on-roll off, of kortweg roro zich vooral in de achterhaven situeert.”
“DNA-gewijs geniet ook Port of Oostende een bevoorrechte ligging aan zee”, gaat CEO Dirk Declerck verder. “De haven wordt vaak geassocieerd met de windmolenparken in zee, maar is veel meer dan dat.” We danken dit imago aan de indrukwekkende installatieschepen die langs de havengeul passeren. Onderdelen van de turbines, torens en wieken die vanop de REBO-terminal verscheept worden richting zee. Een spectaculair schouwspel! De haven van Oostende mag dan wel een pak kleiner zijn, het is evengoed een bruisende baken van bedrijvigheid.”
North Sea Port CEO Daan Schalck: “In het Gentse havengebied is het industriële weefsel erg typerend, met vlaggenschepen als staalproducent ArcelorMittal en Volvo Car Gent. Dankzij de ontsluiting via het kanaal Gent-Terneuzen kan de economie letterlijk alle richtingen uit. Dat vertaalt zich bovendien in een grensoverschrijdende samenwerking met Nederland, een lichtend voorbeeld van kruisbestuiving. Gent maakt namelijk deel uit van het fusiebedrijf dat de Oost-Vlaamse haven verbindt met Vlissingen en Terneuzen in Zeeland.”
De Vlaamse havens varen een positieve koers. Zo blijkt uit de jaarverslagen die de redactie kon inkijken. Met in hun kielzog de bedrijven die er zich vestigen. In Zeebrugge spreken we in superlatieven: grootste diepgang, langste kaaimuren, … In Gent is de grensoverschrijdende samenwerking spraakmakend. Terwijl specialisatie en differentiatie de succesfactoren zijn voor de haven van Oostende. Welk beeld krijgen we als we inzoomen op de trafieken en industrieën?
Dirk: “In 2019 rolde de haven van Oostende vijf strategische pijlers uit: blauwe economie, bulk & projectcargo, circulaire industrie, cruises & roll-on-roll-off alsook visserij. Deze aanpak werpt zijn vruchten af. Niet alleen te zee, maar ook aan land. Zo slaagden we er de voorbije 2,5 jaar in om bijkomend een 400-tal werkgelegenheidsplaatsen te creëren bij nieuw aangetrokken bedrijven die actief zijn in één van deze niches. De aanwezigheid van het wetenschapspark Ostend Science Park – een initiatief van Haven Oostende, samen met UGent en de POM West-Vlaanderen – maakt de match compleet. Inmiddels behoort de haven van Oostende tot de wereldtop op het vlak van blauwe energie.”
Daan: “Dankzij de aanwezigheid van grote, internationale spelers binnen de staalindustrie, autoassemblage en chemische nijverheid voel je in Gent het kloppende hart van de industrie. Daarnaast is North Sea Port een belangrijke voedingshub. De gigantische graansilo’s bepalen mee het uitzicht van de haven.”
Tom: “Zeebrugge is een typische overslaghaven. Van over de hele wereld komen goederen per schip in de haven aan. Daarna worden deze overgezet op andere transportmodaliteiten met het oog op verdere distributie: van e-commerceproducten via containertrafiek tot de aanvoer van vloeibaar aardgas. Port of Zeebrugge mag zich de grootste auto-overslaghaven ter wereld noemen. De strategie om in te zetten op meerdere industriesegmenten, leverde ons zelfs tijdens de coronacrisis positieve cijfers op.”
Verduurzaming binnen de scheepvaart lijkt een hot topic. Hoe staan jullie tegenover de plannen die de Europese Commissie op tafel legt om de CO2-uitstoot met 55 procent te verminderen tegen 2030?
Daan: “Op dit eigenste moment bouwt Volvo Car Gent een nieuwe elektrische wagen. Binnen de automotivesector zal deze trend alleen maar toenemen. Ook de scheepvaart en de havenindustrie moeten meer en meer inzetten op duurzame energievormen. Op grote schaal zelfs! Duurzaamheid en klimaat vormen dan ook belangrijke speerpunten in het masterplan van North Sea Port, naast economische ontwikkeling. De omschakeling naar waardige alternatieven voor fossiele brandstoffen is één van de grootste uitdagingen waar we als havenbedrijven samen voor staan.”
Tom: “De sense of urgency om te evolueren naar een klimaatneutrale economie valt inderdaad niet te ontkennen. We staan op een kantelmoment. Laat ons vooral niet vergeten dat onze maritieme toegangspoorten een sleutelpositie vervullen in de distributie. Havenbesturen moeten klaar zijn om een leidersrol op te nemen als het aankomt op het verduurzamen van de brede havenindustrie. Ik spreek hier bewust in het meervoud, want het is mijn overtuiging dat samenwerking meer dan ooit cruciaal is om deze problematiek het hoofd te bieden.”
Dirk: “Vandaag is de Oostendse haven een draaischijf voor hoogtechnologische offshore wind-projecten. Dat is uiteraard geen toeval, maar het gevolg van een visionaire aanpak. De eerste stappen hiervoor werden jaren geleden al gezet waarbij sinds oktober 2019 de REBO zwaarlastterminal eigendom werd van Haven Oostende. Port of Ostend vervult in veel opzichten een voortrekkersrol binnen de blue energy-sector en zal daar ook in de toekomst verder op inzetten.”
Hoe zien jullie havens in de toekomst evolueren?
“De hertekening van het havenlandschap was nooit zo groot als vandaag”, concludeert Dirk vanuit zijn expertise in diverse kleine en grote Europese havens. “Zo werden het voorbije decennium de container- en vrachtschepen steeds gigantischer, waardoor de megarederijen almaar meer macht kregen. De trend van wereldwijde schaalvergroting, fusies en allianties was hiermee ingezet. Dit dreigt ervoor te zorgen dat de kloof tussen grote en kleinere havens breder wordt. Het komt er dus op aan een brug te slaan. Daarom zet Oostende in op projectmatige samenwerkingen met Europese partners, vooral met middelgrote havens. Strategisch zetten wij alle zeilen bij om te excelleren in nichemarkten. Zo slagen we erin om competitief te blijven, ondanks moeilijke marktomstandigheden.” Zijn motto luidt: “Men moet niet bang zijn voor veranderingen, men moet net bang zijn om niet mee te evolueren.”
Tom: “Een grondige evolutie in de havenwereld? Dat kan ik alleen maar beamen. Ook Zeebrugge maakt zich klaar voor de toekomst. We kondigden eerder al onze plannen aan om samen te smelten met de haven van Antwerpen. Door de schaalvergroting die inderdaad wereldwijd ontstaat, moeten havens nu eenmaal hun rol bijsturen. Ik verwijs hierbij opnieuw naar het voorbeeld van de energietransitie. De omschakeling naar duurzame energievormen zoals waterstof, brengt ook de nood aan veilige opslag met zich mee. Ook hier komen de havens in beeld …”
Daan klinkt eveneens hoopvol: “Enerzijds zijn er de toegenomen trafieken met China en Japan. Anderzijds zijn er maatregelen om de economie binnen de EU te stimuleren. Dit creëert kansen voor zowel voor deepsea- als shortseatrafiek. Onze uitgebreide haveninfrastructuur – met vlotte aansluitingen voor vervoer over weg, spoor, water – laat toe hier optimaal op in te spelen. De uitgestrektheid van North Sea Port biedt bovendien nog heel wat ruimte om internationale bedrijven aan te trekken. Het fusiebedrijf heeft dan ook stevige ambities voor de verdere ontwikkeling als Europese haven.”
Tot slot: hoe zien jullie de trend op het vlak van havengebonden tewerkstelling?
Tom: “De haven van Zeebrugge is goed voor 20.000 arbeidsplaatsen – zowel direct als indirect – en noteert een gestage stijging. De aanwezige industrieclusters creëren een stabiele werkgelegenheid. Van de rechtstreeks tewerkgestelden komen de meeste werknemers uit Brugge, maar evengoed uit Knokke-Heist en Damme. Bij het aantrekken van nieuwe bedrijven, hebben we niet alleen oog voor het economische belang, maar juist ook voor de werkgelegenheid. Neem nu het voorbeeld van de Chinese Lingang Group die een gigantisch logistiek platform bouwt in onze haven. Eens de site operationeel zal zijn, brengt dit project 300 jobs met zich mee. Kleine kanttekening: het is soms wel een uitdaging om de juiste profielen te vinden. Gezien de ligging aan zee en nabij de Nederlandse grens, moeten wij als het ware putten uit een kwart cirkel.”
“Ook in Oostende is de haven een incubator voor arbeidsplaatsen,” gaat Dirk verder. “Als wij over groei spreken, maken we in eerste instantie de balans op van het aantal gecreëerde jobs, pas daarna de financiële cijfers: stijging tonnage, aantal scheepsbewegingen, … Het recentste verslag van de Nationale Bank van België, maakt melding van meer dan 5.000 directe tewerkstellingsplaatsen voor Oostende, waarvan ruim 1.600 watergebonden jobs. Stilaan zien we een kentering van de werkloosheidscijfers in Oostende. We zijn trots dat we de lokale bewoners een job kunnen aanbieden vlakbij huis. Filevrij naar het werk! Wie droomt daar nu niet van?”
Daan: “North Sea Port creëert werkgelegenheid voor bijna 100.000 mensen in 525 bedrijven, inclusief Vlissingen en Terneuzen welteverstaan. En dat ondanks de robotisering die in een aantal sectoren sterk toeneemt. Circulaire economie en logistieke sectoren bieden dan weer nieuwe kansen op het vlak van duurzame tewerkstelling. Het is onze taak als havenbestuur om te waken over een goed evenwicht.
”De cijfers laten er geen twijfel over bestaan. Havens vormen een belangrijke hefboom voor tewerkstelling en economisch groei. Daar zijn deze drie topmannen terecht trots op. Een belangrijke taak rust op hun schouders!
Interessante websites:
www.portofoostende.be
www.portofzeebrugge.be
www.northseaport.com